Strona główna
 
Muzułmański Cmentarz Kaukaski
Muzułmański Cmentarz Kaukaski
Ul. Młynarska 60


Kilkutysięczna społeczność muzułmańska w Polsce ma niewiele cmentarzy: wydzieloną kwaterę na gdańskim cmentarzu komunalnym, zabytkowe nekropolie w Bahonikach i Kruszynianach na Podlasiu oraz dwa niewielkie cmentarze w Warszawie: kaukaski i tatarski. Do warszawskiej gminy wyznaniowej należą także: Kraków, Lublin, Rzeszów oraz wszystkie tereny na wschodzie Polski. Na cmentarzach muzułmańskich chowani są również Czeczeńcy.

Muzułmański cmentarz kaukaski jest starszym z dwóch istniejących w Warszawie miziarów (spolszczone arabskie słowo „mezar”, oznaczające cmentarz). Położony jest w sąsiedztwie cmentarzy ewangelickich. oraz Cmentarza Powązkowskiego i Cmentarza Żydowskiego. Założony został w latach trzydziestych XIX wieku kiedy gmina muzułmańska kupiła skrawek terenu (0,1 ha) od Gminy Ewangelicko-Augsburskiej. Do tej pory muzułmanie chowani byli na polach między Czerniakowem a Siekierkami. Użytkowany był w okresie 1830-1867 r.

Chowano tu zarówno żołnierzy wyznania muzułmańskiego z wojska rosyjskiego jak też i cywilnych mieszkańców Warszawy i przyjezdnych kupców. Po 37 latach nekropolia została zamknięta z powodu wyczerpania miejsc do pochówku. W tradycji muzułmańskiej nie ma bowiem możliwości ponownego grzebania zmarłych w tym samym miejscu. Nie stosuje się również techniki nasypu.

W czasie Powstania Warszawskiego cmentarz kaukaski doznał poważnych zniszczeń. Walczyły tu bataliony AK „Wigry” i „Antoni” ze zgrupowania ppłk. Franciszka Rataja „Pawła”. W pobliżu przebiegała linia frontu – co spowodowało, że niemieckie czołgi i miny samobieżne dokonały ogromnego spustoszenia nekropolii. Stratowane nagrobki i uszkodzona zieleń nie zostały nigdy naprawione i zrekultywowane.

Zniszczeniu uległa także cała dokumentacja. W czasie okupacji na cmentarzu kaukaskim prawdopodobnie chowano zmarłych Karaimów, aby w ten sposób ochronić ich doczesne szczątki oraz członków rodzin przed prześladowaniami rasowymi ze strony władz niemieckich.

Obecnie muzułmański cmentarz kaukaski ogrodzony jest ceglanym murem z wielką stalową bramą. Przypomina puste pole i nie jest dostępny dla zwiedzających. Robi przygnębiające wrażenie. Jedynym elementem przyciągającym uwagę jest wysoka piaskowcowa kolumna nagrobna gen. Zachariasza Kieńskiego (zmarłego w Pizie w Toskanii) oraz jego małżonki Wilhelminy z Pahlenów Kieńskiej. Kolumna ta zdobiona jest charakterystycznym herbem tatarskim tzw. tamgą. Na cmentarzu kaukaskim spoczywa także Jan Buczacki (pierwszy tłumacz Koranu na język polski). Między krzakami, pod murem, uwagę przykuwają małe pagórki z tabliczkami z drewna i kamienia. Są to groby Czeczeńców zamieszkałych w Polsce. Wbrew pozorom cmentarz jest więc nadal czynny.

Materiały źródłowe:
1. J. Kałuszko art. „Tatarski i kaukaski”, miesięcznik „Kultura pogrzebu”, nr 3/2007.
2. K. Mórawski " Przewodnik historyczny po cmentarzach warszawskich” , Warszawa, Wydaw. PTTK „Kraj”, 1989.

Dalej >>>
 
 
wolska bajkapowstancza wolaNasza Chłodnaparki wolikurier